Het Baken ondersteunt cliënten bij activiteiten in hun dagelijks leven. Daarbij wordt zoveel mogelijk uitgegaan van de eigen wensen en behoeften van de cliënt. Dit betekent dat cliënten zoveel mogelijk zelf beslissen en dat hun wens wordt gevolgd. Soms kan het zijn dat een cliënt hier ondersteuning bij nodig heeft. Hieronder leggen we de verschillende functies en benamingen uit.
De cliënt is zijn eigen vertegenwoordiger
De cliënt die zelf zijn wensen kan bepalen en kan uiten is voor Het Baken zijn eigen vertegenwoordiger: de afspraken met de cliënt zijn voor Het Baken leidend in de zorgverlening. Van deze cliënten leggen we wel een eerste contactpersoon/belangenbehartiger vast voor de praktische zaken. Niet voor het overleg over de zorg.
De belangenbehartiger (eerste contactpersoon zonder vertegenwoordigingstaken)
Wanneer de cliënt ter zake wilsbekwaam is, is de eerste contactpersoon een belangenbehartiger. Hij/zij heeft een belangrijke rol als “spin in het web” voor alles wat er komt kijken bij verhuizing naar het verpleeghuis, ziekenhuisbezoeken en ondersteuning van de cliënt tijdens de opname. Met instemming van de cliënt zal deze persoon ook geïnformeerd worden over belangrijke zaken die de zorg en behandeling aangaan en eventueel inzage krijgen in het cliëntportaal. De eerste contactpersoon heeft geen zeggenschap over het wat en hoe van de geboden zorg en behandeling als dit overleg met de cliënt zelf kan plaatsvinden. Zowel de cliënt als de belangenbehartiger ondertekent het formulier. Kan de cliënt dit niet meer zelf dan komen we in de situatie van vertegenwoordiging.
De vertegenwoordiger
Wanneer een cliënt zelf niet meer kan beslissen over zijn zorg en behandeling dan moet er een vertegenwoordiger aangewezen worden. Deze vertegenwoordiger handelt in de geest van de cliënt. Het is dus uitdrukkelijk niet de bedoeling dat de eigen mening van de vertegenwoordiger leidend wordt, de (veronderstelde) wens van de cliënt dient door de vertegenwoordiger te worden gevolgd. In de Wet is vastgelegd in welke rangorde mensen mogen optreden als vertegenwoordiger in de zorg. De bovenste heeft het hoogste recht:
- Mentor/curator; benoemd door de rechter
- Schriftelijk gemachtigde; benoemd door cliënt zelf (schriftelijk)
- Echtgenoot/partner; op grond van de WGBO, vrijwillig
- Ouder/kind/broer/zus; op grond van de WGBO, vrijwillig
Anderen dan genoemde personen kunnen wel contactpersoon zijn, maar geen vertegenwoordiger zoals in de wet bedoeld wordt.
Om de communicatie te vergemakkelijken, heeft het onze voorkeur dat de vertegenwoordiger ook de eerste contactpersoon is. Zo is het in alle gevallen duidelijk met wie overleg dient plaats te vinden. Wanneer meer personen binnen dezelfde rangorde (bijv. broers en/of zussen) voor vertegenwoordiging in aanmerking komen, vragen wij u één persoon aan te wijzen. Is het niet mogelijk een geschikte vertegenwoordiger te vinden, mag Het Baken een vertegenwoordiger aanwijzen en kan de rechter worden gevraagd een mentor of curator aan te wijzen. Het is van belang goed na te denken en te overleggen wie het beste vertegenwoordiger kan zijn. Emotionele betrokkenheid of verdriet maken het soms moeilijk de juiste afwegingen te maken. Soms is het dan goed het vertegenwoordigerschap aan iemand over te laten, die met wat meer afstand kan meekijken.
Welke rol heeft de vertegenwoordiger?
De vertegenwoordiger neemt alle taken op zich die de cliënt niet meer voor zichzelf kan uitoefenen.
Wat mogen wij verwachten van een vertegenwoordiger?
Het vertegenwoordigen van een ander is een moeilijke taak. Je moet je kunnen verplaatsen in wat die ander zou willen of nodig heeft. Hierbij speelt een rol hoe iemand altijd geweest is, maar ook het feit dat iemand door ziekte of ouderdom nu andere behoeften kan hebben. Dat is altijd een lastige afweging. Het is belangrijk om in gesprek met de zorgverleners te zoeken naar de wens van de cliënt, de voordelen en de risico’s van bepaalde keuzes. Wederzijds vertrouwen en respect voor ieders rol is een goede basis voor dit gesprek. De vertegenwoordiger heeft regelmatig contact met de contactverzorgenden en is verantwoordelijk voor het informeren van de overige familie.
Vastleggen eerste contactpersoon/vertegenwoordiger in het dossier
Bij de intake van de cliënt wordt gevraagd naar de naam van de eerste contactpersoon/ vertegenwoordiger. Uiteraard dient de eerste contactpersoon/vertegenwoordiger met zijn of haar rol in te stemmen. In enkele situaties is direct bekend wie de eerste contactpersoon/vertegenwoordiger is. Zowel de cliënt als de eerste contactpersoon ondertekent het personalia formulier (zie formulier: Vertegenwoordigingsformulier wanneer cliënt niet wilsbekwaam is).Indien nog niet bekend is wie optreedt al eerste contactpersoon dan wel vertegenwoordiger, wordt de cliënt en/of familie verzocht dit in onderling overleg te bespreken en zo spoedig mogelijk (max. binnen 2 weken) door te geven aan het Baken met het ondertekende formulier. De vertegenwoordiging van de cliënt wordt vastgelegd in het zorgdossier.
Een tweede contactpersoon
Een tweede contactpersoon komt pas in beeld als het niet lukt om contact te krijgen met de eerste contactpersoon. De eerste contactpersoon vertegenwoordigt de cliënt en krijgt de informatie over de zorg enz. Soms krijgt ook de tweede contactpersoon wel antwoord op vragen, maar het Baken zal niet meer familieleden beschouwen als vertegenwoordiger. Als het goed gaat in een familie informeert de eerste contactpersoon de andere familieleden en raadpleegt deze als er ingrijpende zorgbeslissingen moeten worden genomen.
Mentor, curator of bewindvoerder
Het kan nodig zijn om de vertegenwoordiging wettelijk af te dwingen. De kantonrechter kan een vertegenwoordiger aanstellen, die bepaalde beslissingen voor de cliënt zal nemen. Waarover deze vertegenwoordiger mag beslissen verschilt:
- Een mentor neemt beslissingen op het persoonlijk vlak: over verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Hij kan inzage krijgen in het medische dossier van de cliënt. De mentor gaat niet over geldzaken.
- Een bewindvoerder beheert bepaalde goederen en/of het geld van de cliënt. Daarmee wordt voorkomen dat de cliënt bijvoorbeeld zijn huis verkoopt of grote aankoop doet die hij niet kan betalen. Mocht hij dat toch doen, dan is de verkoop/koop niet rechtsgeldig en wordt dus terug gedraaid. Een bewindvoerder neemt geen beslissingen over de gezondheid en mag het medisch dossier van de cliënt niet inzien.
- Een curator behartigt de financiële en persoonlijke belangen van de cliënt. Hij is dus eigenlijk zowel mentor als bewindvoerder. Het is de meest vergaande vorm van vertegenwoordiging waarbij de cliënt bijna geen eigen beslissingen meer mag nemen. Volgens de wet is hij dan handelingsonbekwaam.
